Ođđa koahkkagirjjit boahtán

Leat gávdnan goit golbma somás koahkkagirjji.

Varanger à la carte girji lea dáro-, eaŋgalas- ja sámegillii. Dás lea Unjárgga gieldda dárogielat ođas girjji almmuheamis 11. juovlamánu 2012. Almmuheaddjin A la Carte Kirjat www.alacarte.fi

Iđut AS lea almmuhan máŋga álkes bagadusgirjjáža davvisámegillii, mat heivejit skuvllaide maid. Ja dát leat dakkár girjjit, mat eai billašuva njuoskasis. Dá leat Biđus ja Eppelgáhkku -girjjit. Iđut lágádus http://www.idut.no.

Ananasgáhkku

Álkes ja njálgga sohkargáhkku, mas lea ananassmáhkka.

Bagadus

250 gr ananas

150 gr vuoja/márgárin

3 moni

1½ dl sohkkara

1 tb láibunbulvariid

3 dl nisojáffuid

1. Ligge oapmana 175 lieggaceahkkái. Goikat gáhku 40 minuvtta gasku oapmana.
2. Čuohpat ananas smávva bihtážin (muhto ii gánnet áibbas moallun, ii orron heivemin dán gáhkui).
3. Suddat vuoja ja divtte vehá čoaskut.
4. Fiero (mášenin) moniid ja sohkkariid
5. Lasit suddan vuoja.
6. Seagut jáffuide láibunbulvara ja leike dáigái. Seagut.
7. Fiero ananasbihtáid jáffuide. Fiero dássidit dáigái.
8. Dán gáhku sáhttá goikadit guhkedáleš dahje jorba foarpmas.

Ruksesruohttasat gáiccavuosttáin

1 kg                      ruksesruohttasiid  (ii doasain)

1 tb                       tinjama ( /rosmariinna /čáhppesbihpporiid)

s. ¼ tb                 sáltti

1 pk (200g)       gáiccavuosttá

1 bb                       golgi honnega

¼ dl                      pinjamsiepmaniid

Boradin mu ustiba luhtte, ja son gohkkii dán. Biepmu heive hui bures biergobipmui lasáhussan omd. biffain.  Son lei bagadusa gávdnan Pirkka ruksesruohtaspusse gilggas. Hui njálgga. Heive eandalit dalle go dus lea ruovdedárbu stuoris. Lea dearvvaslaš, ja minerálarikkis. Ii heive nu bures áibbas smávva mánáide go ruksesruottasiin leat nitrahtat.

1. Basa ruksesruohttasiid.  Vuošša daid sáltečázis, 1 tb ovtta lihteris čázis dassáigo gerget (mun gal vuššen summal, eanet sálttis). Vuoššanáigi lea gitta ruksesruohttasiid sturrodagas, donhan gal gáffaliin dovddat goas leat giksan (sullii 45 min).
2. Vuoidda oapmanlihti, gos maŋŋelaš giksadat ruksesruohttasiid, oljjuin. Garre vuššon ruksesruohttasiid dábálaš niibbiin dallego dat leat ain báhkkas. Lebbe ruksesruohttasiid oapmanlihttái. Boatkul ala sálttiid ja tinjamiid.
3. Vajahastte gáiccavuosttá bastilis niibbiin asehis stuhkaide. Gilvve vuosttáid ruksesruohttasiid ala.
4. Njorre vel ala honnega, ja gilvve čikŋan pinjamsiepmaniid.
5. Base 200 grádas 10-15 minoha dasságo vuostá suddá. Mun steikkejin gaskkamus rittas, muhto sáhttá maid bajimusas.
6. Bora ja návddaš!

Soijakála bánnus

700 g                                    Kála,  dahje dan veardde go dus lea ( ½ goit)  

1                                          vilgeslávkegácca                                            

1                                          lávkki, jus lea

4 dl                                      soijamoaluid

½-1                                      ruonasliebmanjealjehasa

Binná                                    vilgesbihppora

1 tb                                      aromasáltti/ sáltti

1 bb                                      siráha

2 , 5 dl   (unnit)                     juogánulágan lávcca

Ovtto ii gávdno galmmihanskáhpes biergu. Nappo vurkkot ovtto soijamoallopusse skáhpestat dasgo dat lea dego biergodáigi, muhto seailu buoret go lea goikaduvvon. Nu lea dus álo biepmu. Soijamoalut leat viehka smáhkaheami, de lea dehálaš máistagiin hervet dan njálgaseabbon. Soijamoalut heivejit sutnjege gii bierggu ii bora.

Luvvat soijamoaluid dan veardde, ahte čáhci gokčá moaluid (fuob. čáhcemearri ii leat bagadusas). Soaitá gárttat lasihit čázi. Bidjal ruonasliebmanjealljehasa luvvadanlihttái. 

Cábat stuhkkan kála. Steikke bánnus šaddooljjus kálaid, main lea maid vilgeslávki. Lasit lávkki, jus dus lea (mus ii lean), lávcca ja máistagiid.

 (In bijašii lávcca nie olu go lean čállán, biepmu vuojada vuojas dan maŋŋá.. )

Hávdut dassáigo kálat leat giksan. Dán lágan biepmuhan lávejit oapmanlihtis giksadit oapman gaskkamuttus 225 grádas sullii tiimmu veardde, lávejit risensurbmiid vel dasa vuoššat. Mus ii lean dasa dilli, de biepmu hávdašuvai bánnus surbmiid haga..

Sáhtat guosohit joŋain. Dá lea biepmu, man gánneha gohkket dušše go ii leat eará. Ii miige herskui, muhto borahahtti dan dihtii.

Rávddamusas guorotbealde vuollin oainnát mo lea soijamoallopusse olggosoaidnit.

Marinerejuvvon čoamohas

1. Smávot (čuohpa smávibun) čoamohasa (4) njealji bihttái. Govas njeallje bihttá. Juos leat galmmihan čoamohasa bihttái, suddet galbma čázis, vai bihttát luovvanit nubbi nuppis.
2. Juos dus lea čielgealas, váldde iežat miela mielde allasa. Dás leat golbma bihttá.
3. Vuoidda biergguid marinerensevssain ja sálte. Mus lei dás Pirkka marinerenseavsa.
4. Oza ruittu ja bija dan sisa biergguid.
5. Marinere ja sálte allasiid maid.
6. Bija allasiid maid ruitui.
7. Lasit čázi moadde gohpa (1-2 dl).
8. Divtte marinerejuvvon biergguid ja allasiid orrut moadde diimmu, vai mariinna smáhkka njammása birgui.
9. Ligge dan botta muorraoapmana sullii 120-130 lieggaceahkkái, muhto ii eanet go 150 lieggaceahkkái. Juos ii leat muorraoama, de ligge šleađgaoapmana ja base das.
10. Divtte biergguid bassot 2-3 diimmu, vai biergu dipmá bures.
11. Muhtumat liikojit lassin buđehiid ja dien diekkáriid. Mun in.
12. Buonjo báicce groavaláibbi vuojas.

Herskostala!



Govvabagadus
 1. Čuohpa smávibun (smávot) čoamohasa (4) njealji bihttái. Govas njeallje bihttá. Juos leat galmmihan čoamohasa bihttái, suddet galbma čázis, vai bihttát luovvanit nubbi nuppis.

2. Juos dus lea čielgealas, váldde iežat miela mielde allasa. Dás leat golbma bihttá.

3. Vuoidda biergguid marinerensevssain ja sálte. Mus lei dás Pirkka marinerenseavsa.
4. Oza ruittu ja bija dan sisa biergguid.

5. Marinere ja sálte allasiid maid.

6. Bija allasiid maid ruitui.

Sarritmálli (kompohtta)

3 dl sarridat
6 dl čázi
½ dl sohkkariid
Suohkudahttin:
1 bb buđetjáffut
½ dl čázi

1. Mihtit kásterullii sarridii, čázi ja sohkkariid.
2. Vuošša sullii 10 min. Dárkkis ahte murjjiid ivdni ja smáhkka leat luvvan lipmii.
3. Sehkke buđetjáffuid ja čázi. Lokte kásterulla eret oapmana alde, ja njorre jáffočázi (suohkudahttin) lipmii. Muitte fierrut geažos áigge.
4. Duolddat máli, muhto ále vuošša. Ii dárbbaš fierrut dušši dihte.
5. Lokte kásterulla čoaskut. Botkal vehá sohkkariid ala.

Dása lean goaikalan vehá luopmániid. Muhtumin liikon lasihit eanamurjjiid.

Dearvvašlaš ja njálgga. Návddaš!

Hávvaraččat

Dát lea álki ja jođán

50 gr margarin dahje vuoja
2 dl hávvarat
1 bb* nisojáffut
1 tb** láibunbulvariid (leivinjauhe, bakepulver)
1 dl sohkkarat
1 monni

1. Ligge oapmana 200 lieggaceahkkái.
2. Suddat margariinna dahje vuoja.
3. Go margarin lea suddan, dehkke buot eará dárbašiid dása.
4. Goive ja goaikal spelle ala borramušbastte dievva dáiggi. Guođe s. 10 cm gaskkaid, go hávvaraččat levvet oalle olu.
5. Goikat hávvaraččaid oapmana bajitoasis s. 5 min. Divtte čoaskut, vai hávvaraččaid lea álkit luvvet láibunbáhpáris.

Návddaš.

bb* = borramušbaste
tb** = teadjabaste

Gumposat ja ađđamat

Dálvit gumpposteimmet ja vuoššaimet ađđamiid. Dá moadde gova min herskuin.

Dá min málestan ja gumppostan ruitu

Biergguid stellet beavdái

Ađđamiid maid beasaimet čieskat. Dát leat buoremus maid dieđán.

Gumposiid ja buđehiid stellet beavdái

...ja vel njuvdit vehá joŋaid. De leš čohkkedit beavdde birra herskostallat.

Boras ain! ja gohčču ain borrat!

Muorjesmoothie 2

½-1 dl sarridat
1 dl eana/bealdomuorjjit
1 dl gáiccamuorjjit
2 dl jogurtta
1-2 dl mielkki
3-4 borramušbastte honnega dahje sohkkariid

Bija buot murjjiid seamma lihttái ja sehkke daid moallun fierrunmášenin dahje mikserin dassážii, go smoothie lea dássit, njárbat ja linis. Leike glássii ja návddaš!

BOAZOSPAGEAHTTA 

1 lávki
vilgeslávki 2-3 gacca
300-400 ferdnejuvvon bohccobiergu
olju
1 rukses dahje fiskes paprika
1 doassa (s. 400 g) mollejuvvon tomáhtta
1 stobe (70 g) tomáhttapuré (0,5 – 1 dl čáhci)
s. 1 db sohkar
mearrasálti millos
čáhppesbihppor millos
goikkaduvvon basilica dahje oregano
parmesan –vuostá

Steike lávkki ja vilgeslávkki oljjus. Lasit ferdnejuvvon bierggu ja steike dassážii go lea ožžon veháš ivnni. Lasit paprikabihtáid, tomáhtaid ja tomáhttapuré. Sohkkara lea buorre lasihit danin go tomáhtta lea oalle suvrris.

Dan botta go buonjus duoldá fiidnát lohkki vuolde, vuošša spageahtta báhkka rávvagiid mielde. Njorre vuoššančázi eret ja lasit veháš oljju dahje vuoja. Faskko parmesanvuosttá. Dát itálialaš vuostá lea oalle sálttis, muitá go lasihat máisttuid biergobutnjosii. Loahpas savdnjil butnjosa ala miela mielde basilica dahje oregano.

 Goive dallerkii spageahtta, butnjosa ja bajimužžan parmesanvuosttá. Návddaš!

Dát lea mu verdde bagadus. Geahččal donge!